Sensacyjne odkrycie pod Tomaszowem Lubelskim. Płat sztandaru 4. Pułku Strzelców Podhalańskich odnaleziony po 85 latach!

Sztandar przetrwał w ukryciu przez 85 lat

- Przed chwilą (…) odkryto płat sztandaru 4. Pułku Strzelców Podhalańskich. Dokonali tego Maciej Podgórski, właściciel Muzeum 3. Dywizji Legionów w Zamościu, wraz z Piotrem Szymalą. Zachował się w bardzo dobrym stanie. Nie odnaleziono jeszcze głowicy z orłem. W dniu Święta Flagi Polskiej nie mogliśmy spodziewać się piękniejszego i bardziej symbolicznego wydarzenia – powiedział w rozmowie z Polską Agencją Prasową Krzysztof Neścior, właściciel cieszyńskiego muzeum 4. PSP.

Jak dodał, w czwartek w tym samym miejscu odkryte zostały w resztkach tornistra także proporzec mistrzowski 21. Dywizji Piechoty Górskiej oraz szarfy ze sztandaru pułkowego.

- Wkrótce poinformujemy o szczegółach tego historycznego zdarzenia – zapowiedział Krzysztof Neścior.

Sztandar ukryty przez żołnierzy w 1939 roku

Muzealnik powiedział, że sztandar i proporzec zostały ukryte prawdopodobnie w nocy z 20 na 21 września 1939 roku przez grupę żołnierzy pułku na czele z kpt. Władysławem Kronholdem.

- Miejsce odnalezienia pokrywa się z ich relacją. W latach 60. żołnierze pułku podjęli próbę odnalezienia sztandaru, ale nawet uczestniczący w tym nie mogli znaleźć miejsca. Obecnie znalezisko zostało przekazane do Muzeum Regionalnego w Tomaszowie Lubelskim i ma trafić do konserwacji w Muzeum Wojska Polskiego – oznajmił.

Sztandar ufundowany przez społeczeństwo Cieszyna

Sztandar pułku został ufundowany w 1924 roku przez społeczeństwo powiatu cieszyńskiego.

Krzysztof Neścior dodał, że proporzec był co roku wręczany pułkom 21. DPG za najlepsze osiągnięcia w szkoleniu strzeleckim.

- Po raz ostatni został wręczony w 1938 roku 4. PSP z Cieszyna. W trakcie defilad i uroczystości był noszony zaraz za sztandarem pułku. W 1939 roku był przechowywany wraz ze sztandarem, a w trakcie działań wojennych w samochodzie - sztabie pod osobistą opieką płatnika kpt. Kronholda - wyjaśnił.

Szarfy były nieodłączną częścią sztandaru wraz z drzewcem i orłem. Posiadały napis: „Ziemia Cieszyńska” na jednej i „4 P. Strzel. Podhal.” na drugiej.

Historia 4. Pułku Strzelców Podhalańskich

4. PSP wywodził się z oddziałów, które formowane były u schyłku I wojny we Włoszech i Francji. Powstał wówczas między innymi 19. Pułk Strzelców Polskich, który po przybyciu do Polski przemianowany został na 19. Pułk Strzelców Pieszych. 1 września 1919 roku oddział zmienił nazwę na 143. Pułk Strzelców Kresowych, a 1 marca 1920 roku na 4. Pułk Strzelców Podhalańskich. Żołnierze walczyli w wojnie polsko-ukraińskiej, a także w polsko-bolszewickiej. Dowódcą był płk Mieczysław Boruta-Spiechowicz. Od listopada 1920 roku jednostka stacjonowała w Cieszynie. We wrześniu 1939 r. dowodził nią ppłk Bronisław Warzybok.

W wojnie obronnej 1939 roku żołnierze walczyli w składzie 21. Dywizji Piechoty Górskiej w rejonie Cieszyna i Bielska, a następnie Kalwarii Zebrzydowskiej oraz Bochni. Dotarli aż nad San. W połowie września pułk walczył pod Duchowem oraz w rejonie Dzikowa Nowego. Został wówczas częściowo rozbity. Przestał istnieć 16 września. Część żołnierzy dostała się do niewoli lub weszła w skład innych oddziałów. 22 września 1939 roku blisko stu żołnierzy zostało spalonych żywcem we wsi Urycz przez Niemców oraz ukraińskich nacjonalistów.